Wielu ludzi na całym świecie jest uzależnionych od ryb lub produktów wytwarzanych z ryb, które stanowią ich pożywienie i źródło utrzymania. Ponad 30 000 różnych gatunków ryb zamieszkuje oceany i zbiorniki słodkowodne na Ziemi. Piękno wielu gatunków ryb jest podkreślane w sklepach rybnych, akwariach i w kolekcjach domowych. Niektóre gatunki mają jednak ciemniejsze, bardziej przerażające oblicze. Niektóre z nich mogą atakować ludzi, podczas gdy inne mogą być źródłem trucizny, gdy obchodzi się z nimi nieostrożnie lub nie są odpowiednio przygotowane do jedzenia. Niektóre gatunki są złośliwe ze względu na ich szokujący wygląd lub ich dziką historię w mitach i legendach; jednak pewien gatunek, choć uroczy i malutki, zagraża kąpiącym się w bardzo, powiedzmy, własny sposób.
Wydmuszka
Wydmuszka, która jest również nazywana rozdymką lub nadymką, jest członkiem grupy około 90 gatunków ryb z rodziny tetraodontycznych, odnotowanych ze względu na ich zdolność, gdy są zaniepokojone do nadmuchiwania się tak bardzo powietrzem i wodą, że stają się okrągłe. Nadymki występują w ciepłych i umiarkowanych regionach na całym świecie, głównie w morzu, ale także, w niektórych przypadkach, w słonawej lub słodkiej wodzie. Mają twarde, zwykle kłujące skóry i złączone zęby, które tworzą strukturę podobną do szczęki z otworami w środku każdej szczęki. Największe nadymki rosną do ok. 90 cm długości, ale większość jest znacznie mniejsza.
Wiele gatunków jest trujących; wysoce toksyczna substancja, tetraodontoksyna, jest szczególnie skoncentrowana w organach wewnętrznych. Mimo że substancja ta może spowodować śmierć, nadymki są czasem wykorzystywane jako pokarm. W Japonii, gdzie ryby te nazywane są fugu, muszą być starannie oczyszczone i przygotowane przez specjalnie wyszkolonego kucharza.
Ognica pstra
Ognice Pstre to określenie kilku gatunków efektownych ryb z Indo-Pacyfiku z rodziny skorpenowatych. Są one znane z ich jadowitych kolców płetw, które są zdolne do wytwarzania bolesnych, choć rzadko śmiertelnych, ran kłutych. Ryby te mają powiększone płetwy piersiowe i wydłużone kolce płetwy grzbietowej, a każdy gatunek posiada szczególny wzór śmiałych, zebrowatych pasów. W przypadku zagrożenia ryby rozkładają i eksponują płetwy, a w przypadku dalszego ataku, prezentują i atakują kolcami grzbietowymi. Jednym z najbardziej znanych gatunków jest Ognica pstra, imponująca ryba trzymana czasem przez miłośników ryb. Jest ona w czerwone, brązowe i białe paski i dorasta do około 30 cm długości. Pochodzi z ekosystemów rafowych południowego Pacyfiku. Na początku XXI wieku gatunek ten zadomowił się w ekosystemach rafowych wzdłuż wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, w Zatoce Meksykańskiej i w Morzu Karaibskim. Ich szybkie tempo rozmnażania, w połączeniu z brakiem naturalnych wrogów w tych regionach, doprowadziło do zdziesiątkowania lokalnych ryb rafowych i uznania ich za gatunki agresywne. Podejrzewa się, że ognice pstre zostały celowo wypuszczone przez właścicieli zwierząt domowych do oceanu wzdłuż atlantyckiego wybrzeża Florydy począwszy od lat 80-tych, ale uszkodzenia sklepów zoologicznych spowodowane przez huragan Andrew w 1992 roku mogły również przyczynić się do ucieczki innych osobników.
Kandiru
Kandiru, jest pozbawionym łusek, pasożytniczym sumem z rodziny trichomycowatych występującym w regionie rzeki Amazonki. Jest półprzezroczysty i podobny do węgorza, i dorasta do długości około 2,5 cm. Kandiru żywi się krwią i jest powszechnie spotykany w jamach skrzelowych innych ryb. Czasami atakuje również ludzi i jest znany z wchodzenia do cewki moczowej kąpiących się i pływających zwierząt. Kiedy już znajdzie się w cewce moczowej, wysuwa krótkie kolce na swoich pokrywach skrzelowych i może w ten sposób wywołać stan zapalny, krwotok, a nawet śmierć ofiary.
Żarłacz biały
Żarłacz biały, nazywany również rekinem białopłetwym, może być rybą, której nie trzeba przedstawiać, ponieważ jest to jeden z najpotężniejszych i potencjalnie niebezpiecznych rekinów drapieżnych na świecie. Występując jako czarny charakter w filmach takich jak Szczęki (1975), żarłacz biały jest bardzo złośliwy i budzi strach w społeczeństwie, jednak zaskakująco mało wiadomo o jego życiu i zachowaniu. Zgodnie z zapisem historycznym, współczesny gatunek pojawił się około 18-12 milionów lat temu, w połowie epoki miocenu, ale jego przodkowie mogą pochodzić co najmniej z epoki eocenu (około 56-34 milionów lat temu).
W rejonach, w których występują najczęściej, żarłacze białe są odpowiedzialne za liczne niesprowokowane, a czasem śmiertelne ataki na pływaków, nurków, surferów, kajakarzy, a nawet małe łodzie. Żarłacz biały zazwyczaj zadaje swojej ludzkiej ofierze jedno ugryzienie, po czym się wycofuje. W wielu przypadkach jednak rekin rzadko powraca, aby ukąsić po raz drugi. Jeśli ofiara zostanie ukąszona w umiarkowanym stopniu, może mieć czas na ucieczkę. Jednak w sytuacji, gdy dojdzie do dużego ugryzienia, poważne uszkodzenia tkanek i narządów mogą doprowadzić do śmierci ofiary. Przegląd ataków żarłacza białego w zachodniej części Stanów Zjednoczonych wykazał, że około 7 procent ataków było śmiertelnych, ale dane z innych miejsc, takich jak RPA, wskazują na śmiertelność przekraczającą 20 procent. W wodach Australii odnotowano nawet 60% ofiar śmiertelnych.
Wielu badaczy uważa, że ataki na ludzi wynikają z ciekawości rekinów. Z kolei inne organizacje twierdzą, że ataki te mogą być wynikiem tego, że rekin myli człowieka z jego naturalną zdobyczą, taką jak foki czy lwy morskie. Możliwe jest również, że żarłacze białe atakują ludzi tam, gdzie ich normalna zdobycz jest rzadkością.
Murena
Istnieje prawdopodobnie ponad 80 gatunków muren i występują one we wszystkich tropikalnych i subtropikalnych morzach, gdzie żyją w płytkiej wodzie wśród raf i skał, ukrywając się w szczelinach. Mureny różnią się od innych węgorzy posiadaniem małych, zaokrąglonych otworów skrzelowych i ogólnie brakiem płetw piersiowych. Ich skóra jest gruba, gładka i pozbawiona łusek, podczas gdy usta są szerokie, a szczęki wyposażone w silne, ostre zęby, które pozwalają im chwytać i trzymać ofiary (głównie inne ryby), ale także zadawać ciężkie rany swoim wrogom, w tym ludziom. Są one skłonne do ataku na ludzi tylko wtedy, gdy są zaniepokojone, ale wtedy mogą być dość niebezpieczne.
Mureny są zwykle żywo ubarwione. Zazwyczaj nie przekraczają długości około 1,5 metra, ale wiadomo, że jeden gatunek, czyli thyrsoidea macrourus z Pacyfiku, dorasta do około 3,5 metra długości. Mureny są spożywane w niektórych rejonach świata, ale ich mięso jest przeważnie toksyczne i może powodować choroby lub śmierć. Jeden z gatunków muren, murena helleńska, występująca w basenie Morza Śródziemnego, była wielkim przysmakiem starożytnych Rzymian i była przez nich hodowana w nadmorskich stawach.
Ryba tygrysia
Należące do kilku gatunków ryby tygrysie są nazywane tak ze względu na ich gwałtowność podczas połowu, drapieżność lub wygląd. W afrykańskich wodach słodkich, ryby tygrysie z rodzaju Hydrocynus (czasami Hydrocyon) są uwielbianymi rybami łownymi z rodziny Characidae (rząd Cypriniformes). Są one oznaczone, w zależności od gatunku, jednym lub kilkoma ciemnymi, podłużnymi pasami i są szybkimi, żarłocznymi, łososiowatymi drapieżnikami o sztyletowatych zębach, które wystają przy zamkniętym pysku. Istnieje około pięciu gatunków, największy może być większy niż 1,8 metra długości i może ważyć więcej niż 57 kg. Mniejszy jest uważany za jedną z najlepszych ryb łownych na świecie.
W Indo-Pacyfiku morskie i słodkowodne tygrysie ryby z rodziny Theraponidae (rząd Perciformes) są raczej małe i zwykle oznaczone pogrubionymi pasami. Ryby tygrysie o trzech paskach to pospolity, pionowo prążkowany gatunek o długości około 30 cm. Posiada ostre kolce na pokrywach skrzelowych, które mogą zranić nieuważnego hodowcę.
Pirania
Pirania to jeden z ponad 60 gatunków mięsożernych ryb z ostrymi zębami, występujących w południowo-amerykańskich rzekach i jeziorach, o nieco przesadnej reputacji. W filmach, takich jak Pirania (1978), pirania została przedstawiona jako drapieżny, niedyskretny zabójca. Większość gatunków jest jednak padlinożercami lub żywi się materiałem roślinnym.
Gatunki piranii nigdy nie osiągają większych rozmiarów niż 60 cm długości. Kolory wahają się od srebrzystego z pomarańczowym spodem do prawie całkowicie czarnego. Te pospolite ryby mają szerokie ciała, brzuchy o ostrych krawędziach i duże, na ogół tępe głowy z mocnymi szczękami o ostrych, trójkątnych zębach, które łączą się w nożycowym układzie.
Piranie występują od północnej Argentyny do Kolumbii, ale najbardziej zróżnicowane są w Amazonce, gdzie występuje 20 różnych gatunków. Najbardziej znana jest pirania czerwonobrzucha, która ma najsilniejsze szczęki i najostrzejsze zęby ze wszystkich. Szczególnie podczas niskiego stanu wody, ten gatunek, który może osiągnąć do 50 cm długości, poluje w grupach, które mogą liczyć ponad 100 osobników. W przypadku ataku na duże zwierzę kilka grup może się zebrać w szaleńczym ataku, choć zdarza się to rzadko. Piranie czerwonobrzuche preferują ofiary, które są tylko nieznacznie większe od nich samych lub mniejsze. Ogólnie rzecz biorąc, grupa piranii czerwonobrzuchych rozchodzi się w poszukiwaniu ofiary. Gdy zostanie zlokalizowana, atakujący zwiadowca sygnalizuje to pozostałym. Prawdopodobnie odbywa się to akustycznie, ponieważ piranie mają doskonały słuch. Wszyscy w grupie rzucają się do ataku, aby ugryźć ofiarę, a następnie odpływają, aby zrobić miejsce dla innych.
Niebezpieczna dla ludzi jest również pirania zębata występująca głównie w dorzeczu rzeki Orinoko i dopływach dolnej Amazonki, oraz pirania San Francisco, gatunek występujący w rzece San Francisco w Brazylii. Większość gatunków piranii jednak nigdy nie zabija dużych zwierząt, a ataki piranii na ludzi są rzadkie. Mimo że piranie przyciąga zapach krwi, większość gatunków więcej żeruje, niż zabija. Niektóre z 12 gatunków, zwane piraniami wędrownymi, odżywiają się wyłącznie kawałkami skaleczonych płetw i łusek innych ryb, które następnie odpływają, żeby całkowicie wyzdrowieć.
Kamieniec
Kamieńce to jadowite ryby morskie zaliczane do rodzaju Synanceja i rodziny Synancejidae, występujące w płytkich wodach tropikalnego Indo-Pacyfiku. Są to ospałe, żyjące na dnie ryby, które żyją wśród skał lub koralowców, na równinach błotnych i w ujściach rzek. Ryby o dużych głowach i pyskach, małych oczach i chropowatych skórach pokrytych brodawkowatymi grudkami, a czasem mięsistymi płatami, spoczywają na dnie, nie ruszając się, zlewając się niemal dokładnie z otoczeniem w formie i kolorze. Są to ryby niebezpieczne. Trudne do zauważenia, mogą, po nadepnięciu, wstrzyknąć dużą ilość jadu przez rowki w kolcach płetwy grzbietowej. Rany zadane przez te ryby są bardzo bolesne i czasami śmiertelne. Do rodziny synancejowatych należy kilka innych gatunków masywnych, brodawkowatych ryb. Są one również jadowite, choć nie tak bardzo jak kamieniec.
Manta atlantycka
Manty lub inaczej diabelskie płaszczki tworzą kilka rodzajów morskich płaszczek wchodzących w skład rodziny Mantowatych. Spłaszczone i szersze niż ich długość, manty mają mięsiste rozszerzone płetwy piersiowe, które wyglądają jak skrzydła; przedłużenia tych płetw, wyglądające jak rogi diabła, wystają jako płetwy głowowe z przodu głowy. Manty mają krótkie jak bicz ogony wyposażone, w niektórych gatunkach, w jeden lub więcej kolców.
Manty, spokrewnione z rekinami i płaszczkami, występują w ciepłych wodach wzdłuż kontynentów i wysp. Pływają przy powierzchni lub w jej pobliżu, poruszając się poprzez machanie płetwami piersiowymi, a czasami wyskakując lub skacząc po wodzie. Żywią się planktonem i małymi rybami, które wciągają do ust za pomocą płetw głowowych.
Najmniejsza z mant z Australii, dorasta do nie więcej niż 60 cm średnicy, ale manta atlantycka lub gigantyczna diabelska płaszczka, największa z tej rodziny, może dorastać do ponad 7 metrów szerokości. Manta atlantycka to dobrze znany gatunek, brązowy lub czarny i bardzo potężny, ale nieszkodliwy. Wbrew starym opowieściom, nie przyciąga ona do siebie nurków i nie pożera ich.
Węgorz elektryczny
Węgorz elektryczny to wydłużona ryba z Ameryki Południowej, która wytwarza silny wstrząs elektryczny, aby ogłuszyć swoją ofiarę, zwykle inne ryby. Długi, walcowaty, pozbawiony łusek i zazwyczaj szarobrązowy (czasami z czerwonym spodem) węgorz elektryczny może dorastać do 2,75 m i ważyć 22 kg. Obszar ogona stanowi około czterech piątych całkowitej długości węgorza elektrycznego, który jest otoczony wzdłuż spodu przez pofałdowaną płetwę odbytową, która jest używana do napędzania ryby. Pomimo swojej nazwy, nie jest to prawdziwy węgorz, ale jest spokrewniony z rybami, do których zalicza się piranie i neonki. Węgorz elektryczny jest jednym z głównych drapieżników wodnych w wodach zalewowych znanych jako wodospady Varzea. W jednym z badań ryb w typowym zbiorniku wodnym węgorz stanowił ponad 70 procent biomasy ryb. Węgorz elektryczny jest ospałym stworzeniem, które preferuje wolno płynącą słodką wodę, gdzie co kilka minut wypływa na powierzchnię, aby zaczerpnąć powietrza. Usta węgorza elektrycznego są bogate w naczynia krwionośne, które pozwalają mu używać ust jako płuc.
Zamiłowanie węgorza elektrycznego do szokowania swoich ofiar mogło wyewoluować w celu ochrony jego wrażliwego pyska przed urazami spowodowanymi przez atakujące, często kolczaste ryby. Porażona ofiara jest ogłuszona na tyle długo, że zostaje wessana przez usta bezpośrednio do żołądka. Czasami węgorz elektryczny nie zawraca sobie głowy ogłuszaniem ofiary, lecz po prostu połyka ją szybciej, niż ta jest w stanie zareagować. Wyładowania elektryczne węgorza mogą być wykorzystywane do powstrzymywania ofiar przed ucieczką lub wywoływania drgań u ukrytej ofiary, co powoduje ujawnienie jej położenia.
W okolicy ogona znajdują się narządy elektryczne, które pochodzą z tkanki mięśniowej unerwionej przez nerwy rdzeniowe i wyładowują ładunki o napięciu 300-650 V — na tyle silne, że mogą porazić człowieka. Organy te mogą być również wykorzystywane do pomocy w nawigacji i komunikacji z innymi węgorzami elektrycznymi.
