Tak jak w przypadku porządnego zdalnie sterowanego samochodu, Twój pojazd ma kilka podstawowych funkcji: poruszanie się do przodu i do tyłu, skręcanie w lewo i w prawo oraz zatrzymywanie się. Oczywiście zatrzymanie samochodu o masie ponad jednej tony wymaga czegoś więcej niż tylko puszczenia gazu, a wciśnięcie biegu wstecznego może zniszczyć skrzynię biegów. Układ hamulcowy samochodu przeszedł długą drogę od czasu wynalezienia klocków hamulcowych przez Berthę Benz, żonę Karla Benza, w 1886 roku.
Istnieją zasadniczo dwa rodzaje układów hamulcowych: tarczowe i bębnowe. Hamulce bębnowe to starsza technologia, nie tak mocna ani tak wydajna, ale nadal używana w niektórych pojazdach, ponieważ są tańsze w produkcji i całkiem dobrze sprawdzają się jako tylne hamulce w większości pojazdów. Hamulce tarczowe to nowsza technologia, lepsza od bębnowych pod każdym względem, ale również droższa w produkcji i utrzymaniu.
Co to jest zacisk hamulcowy?
Układ hamulca tarczowego składa się z kilku podstawowych części, w tym zacisku hamulcowego, tarczy hamulcowej, klocków hamulcowych oraz różnych podkładek, sprężyn i zacisków, które utrzymują klocki. Tarcza hamulcowa jest montowana pomiędzy kołem a piastą osi i obraca się wraz z osią i kołem. Zacisk hamulcowy jest przymocowany do zwrotnicy kierownicy lub zawieszenia. Chwytając tarczę hamulcową, zacisk hamulcowy może zredukować prędkość koła do prędkości układu kierowniczego lub zawieszenia, czyli do zera — o tym więcej za chwilę.
Zaciski hamulcowe występują w dwóch podstawowych typach, zaciski stałe i zaciski zmienne. Stałe zaciski hamulcowe są przykręcone bezpośrednio do zwrotnicy, a wszystkie ruchome części są wewnętrzne. Wewnątrz bloku stałego zacisku hamulcowego dwie do czterech par tłoczków ściska z obu stron klocki hamulcowe, które przesuwają się na sworzniach. Zmienne zaciski hamulcowe nie są montowane bezpośrednio do zwrotnicy, lecz do „klatki”. W klatce tej znajdują się klocki hamulcowe, zazwyczaj na szynach ruchomych, po których przesuwa się zacisk hamulcowy, zamocowany za pomocą śrub przesuwnych. Wewnątrz ruchomego zacisku hamulcowego znajdują się jeden lub dwa tłoczki po stronie wewnętrznej.
Jak działają zaciski hamulcowe?
W najbardziej podstawowym ujęciu zaciski hamulcowe są urządzeniami zwielokrotniającymi siłę. Po naciśnięciu pedału hamulca mały tłoczek ściska płyn hamulcowy w pompie hamulcowej. Ponieważ płyn hamulcowy nie ulega kompresji, siła ta jest natychmiast przenoszona na zaciski hamulcowe. Wewnątrz zacisku hamulcowego duże tłoczki zwielokrotniają siłę, dociskając klocki hamulcowe do tarczy hamulcowej.
W przypadku stałych zacisków hamulcowych tłoczki ściskają się z obu stron. W zaciskach ruchomych tłoczek naciska najpierw na wewnętrzny klocek hamulcowy, odsuwając zacisk od wirnika, przez co zewnętrzny klocek hamulcowy styka się z tarczą. Ruch ten umożliwiają prowadnice zacisku.
Jak dochodzi do problemów z zaciskami hamulcowymi?
Stałe zaciski hamulcowe są droższe, ale również bardziej wydajne i niezawodne, podczas gdy ruchome zaciski hamulcowe są wystarczająco niezawodne, aby zrekompensować niższe koszty produkcji. Mimo to zaciski hamulcowe mogą ulec awarii na kilka sposobów. Oto kilka najczęstszych awarii zacisków hamulcowych i jak je naprawić.
- Zablokowany mechanizm przesuwny zacisku: W zaciskach ruchomych, suwaki zacisku są najsłabszym ogniwem i powodują wiele problemów. Przyspieszone zużycie wewnętrznego klocka jest dość powszechne, ale zacinający się suwak pogłębia ten problem. Jeśli suwak zacisku nie może się swobodnie poruszać, może to prowadzić do większego zużycia klocka wewnętrznego, oporu klocka zewnętrznego lub zmniejszonej skuteczności hamowania i braku hamowania na klocku zewnętrznym. Jeśli jedna z prowadnic się zaciska, może to prowadzić do uczucia miękkiego pedału hamulca, ponieważ zacisk hamulcowy wygina się, próbując złapać pełny kontakt z wirnikiem.
- Oczyść prowadnice zacisku za pomocą wiertarki lub szczotki drucianej i nasmaruj silikonowym smarem. Wymień wysuszone lub rozdarte uszczelki, aby zapobiec przedostawaniu się wody i zanieczyszczeniu.
- Nieszczelny tłok zacisku: W zaciskach stałych lub ruchomych każdy tłok posiada kwadratową uszczelkę gumową, która utrzymuje ciśnienie w układzie hamulcowym i lekko odciąga tłok do tyłu podczas zwalniania. Zewnętrzna gumowa uszczelka utrzymuje wodę i kurz z dala od otworu tłoka. Z powodu wieku lub złego montażu, rozdarta uszczelka może wpuścić wodę i kurz do otworu tłoka, przyspieszając korozję. Jeśli uszczelka tłoka przejdzie przez tę korozję, prawdopodobnie ulegnie uszkodzeniu i zacznie przeciekać.
- Sprawdź, czy uszczelki są szczelne, nienaruszone i suche. W tym obszarze nie należy stosować smaru silikonowego, ponieważ jest on niekorzystny dla płynu hamulcowego. W przypadku przebudowy zacisków hamulcowych należy pamiętać o oszlifowaniu otworów tłoczków, wyczyszczeniu i wysuszeniu wszystkiego, wymianie wszystkich uszczelek i zamontowaniu wszystkich osłon. Użyj świeżego płynu hamulcowego do nasmarowania uszczelek przed montażem.
- Zacinające się klocki hamulcowe: Między klockami hamulcowymi a elementami mocującymi są niewielkie odstępy. Dzięki temu klocki nie odbijają się i nie hałasują. Zmniejszony luz zapewnia również bardziej efektywne hamowanie. Z biegiem czasu, korozja może zmniejszyć ten luz, powodując blokadę klocka hamulcowego lub przyklejenie. Zacinający się klocek hamulcowy może ciągnąć się na tarczy hamulcowej lub nie poruszać się, aby zaangażować wirnik, co prowadzi do przyspieszonego zużycia, przegrzania i nieefektywnego hamowania. Zacinający się klocek hamulcowy może naśladować zacięty suwak w sposobie odczuwania i działania.
Podczas montażu hamulców upewnij się, że wyczyściłeś wszystkie elementy antykorozyjne i usunąłeś nagromadzony kurz i brud. Nie zapomnij oczyścić miejsca za zaciskami i sprężynami. Niewielka ilość środka antykorozyjnego zabezpieczy prowadnice i sworznie przed korozją, choć farba byłaby lepszym rozwiązaniem.
Pomimo że składają się tylko z kilku części, zaciski hamulcowe są jednymi z najbardziej istotnych, umożliwiając kontrolowane hamowanie w różnych sytuacjach. Wiedza o tym, jak działają i jak się poruszają, pomaga również w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących ich konserwacji i naprawy, niezależnie od tego, czy konsultujesz się z profesjonalistą, czy robisz to sam. Jeśli chodzi o zaciski hamulcowe, zawsze sprawdzaj wszystko dwa razy i uważaj na nietypowe dźwięki, zanim spowodują one zagrożenie.
